Trang phục phụ nữ Tày có vẻ đẹp từ sự giản đơn, không cầu kỳ tạo sự nền nã, duyên dáng cho người mặc. Trang phục thường chỉ có một màu xanh chàm hoặc đen, không hoa văn sặc sỡ. Chính vì thế, người Tày thường tạo điểm nhấn bằng những phụ kiện đi kèm, trong đó có dải thắt lưng. Bên cạnh là vật trang trí, dải thắt lưng cũng là nơi người phụ nữ Tày gửi gắm nhiều điều thầm kín.
Phụ nữ dân tộc Tày huyện Lâm Bình với bộ trang phục truyền thống
Trong tiếng Tày “dải thắt lưng” được gọi là “thai lặng”. Dải thắt lưng được làm từ vải màu chàm hoặc màu đen. Dải thắt lưng mang nhiều ý nghĩa, trong đó có biểu tượng về lòng thủy chung, sự quyến luyến bền chặt trong tình cảm.
Cụ Hà Thị Xuyến, xã Phúc Thịnh (Chiêm Hóa) cho biết, chuyện xưa kể rằng: “Xưa lắm ở một bản làng người Tày có chàng trai nghèo tên Pí Chài yêu đắm đuối cô con gái nhà giàu xinh đẹp tên là Nhình. Do khác biệt về thân thế, bị gia đình ngăn cản, đôi trai tài, gái sắc không lấy được nhau đã dẫn đến một mối tình tuyệt vọng. Chàng Pí Chài để bảo vệ bản làng đã tạm biệt người yêu và một mình chiến đấu với hai con hổ. Trước khi đi, chàng đã trao gửi người yêu dải lưng chàm như một minh chứng cho tình yêu.
Sau nhiều ngày giao tranh, chàng đã ôm cả vợ chồng hổ dữ lao xuống vực sâu. Người dân tránh được tai họa thú dữ, nhưng nỗi đau mất người yêu của nàng Nhình chẳng ngày nào vơi cạn. Ngày ngày, nàng vẫn ra bờ suối nơi chia tay với Pí Chài để ngóng đợi người tình. Nhình lấy dải thắt lưng để lau nước mắt. Vào một đêm trăng sáng, nàng đã chết, thân thể nàng hóa cây nở hoa trắng dọc hai bên suối... Từ đó, tất cả phụ nữ Tày đều buộc dải thắt lưng để ca ngợi tình yêu và sự thủy chung son sắt của Nhình và chàng Pí Chài”.
Bên cạnh đó, dải thắt lưng còn có ý nghĩa ca ngợi và tôn vinh vẻ đẹp của người con gái. Theo bà Ma Thị Bính, xã Phúc Yên (Lâm Bình), từ khi 11, 12 tuổi, người Tày quan niệm người phụ nữ thắt đáy lưng ong là đẹp và thường khéo léo. Đúng như câu tục ngữ: “Mẻ nhình đang kíu, chăn híu chiều phua, vui khua liệng lục” nghĩa là: “Gái thắt lưng ong, thật giỏi chiều chồng, vui vẻ nuôi con”. Ngay từ khi còn nhỏ, các cô gái Tày được khuyến khích mặc trang phục Tày và quấn “thai lặng” để định hình dáng vẻ. Đây là một trong những bí quyết làm đẹp của phụ nữ Tày ngày xưa.
Theo truyền thống người Tày, dải thắt lưng có chiều dài khoảng 2 mét, cách buộc cũng cần phải khéo léo để tạo được điểm nhấn và tinh tế. Khi mặc váy áo xong, người ta mới quấn dây thắt lưng nhiều vòng quanh eo, sau đó buộc vắt ra phía sau. Buộc sao cho lộ rõ một dây cao, một dây thấp tạo sự hài hòa cho trang phục. Ngày nay, phụ nữ Tày thường cách điệu dải lưng bằng nhiều màu sắc. Mỗi màu lại có tượng trưng riêng, dây màu hồng hoặc đỏ thường dành cho các cô gái trẻ chưa chồng; dây lưng xanh, đen là phụ nữ đã có chồng.
Không chỉ có tác dụng tạo điểm nhấn cho trang phục mà dải thắt lưng người Tày còn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu xa. Người Tày ở Tuyên Quang luôn tự hào về giá trị đặc sắc trên trang phục truyền thống của dân tộc mình.
Nguồn: Báo Tuyên Quang